Het werk als illustrator kan erg individualistisch zijn, vertelt Femme ter Haar (1996), die in 2018 afstudeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Juist daarom vormen persoonlijke verhalen voor haar een grote inspiratiebron. Voor haar afstudeerfilm sprak ze met verschillende mensen over eenzaamheid en verwerkte hun verhalen in een animatie. ‘Toch ben ik niet iemand die zomaar de straat op gaat om mensen te ondervragen’, zegt Ter Haar. ‘Dus tijdens de interviews voelde ik me net zo kwetsbaar als degene tegenover me.’

De afstudeerfilm van Ter Haar maakte indruk op de kunstcommissie van het K.F. Hein Fonds, die ieder jaar een eindexamenkandidaat van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht selecteert om een project uit te voeren met een maatschappelijke instelling in de provincie Utrecht. Doel is om een jonge kunstenaar een eerste professionele opdracht te geven en om de bewoners van de maatschappelijke instelling te betrekken bij een kunstproject. 

Femme ter Haar maakte een werk voor het St. Pieters en Bloklands Gasthuis in Amersfoort, dat zorg biedt aan mensen met zware dementie. De grootste uitdaging was om contact te leggen met de bewoners, vertelt Ter Haar. ‘Er is veel tijd en een bewuste aanpak nodig om met hen in contact te komen. In het begin vond ik dat moeilijk, ook omdat de balans van gelijkwaardigheid tussen interviewer en geïnterviewde heel kwetsbaar is. Op een gegeven moment heb ik die situatie geaccepteerd en ben ik gaan observeren terwijl ik koffie dronk in de huiskamer van het Gasthuis. Zo ontdekte ik langzaam het verhaal achter de mensen’.

In een ruimte van het Gasthuis die voorheen als doorgang fungeerde, creëerde Ter Haar het werk Vensters. Het is een beeldverhaal met illustraties op zes grote plexiglas panelen die los in de ruimte hangen. Met potlood, maar ook met gescheurde foto’s, schilderstape en papiersnippers creëerde ze illustraties die verwijzen naar de ongrijpbaarheid van herinneringen, zoals vallende bladeren en fladderende vogelvleugels. Ter Haar verwerkte ook tekstfragmenten in haar werk, maar de woorden zijn afgebroken en net niet meer leesbaar. Het materiaal en de collagetechniek koos ze bewust, vertelt Ter Haar. ‘Wanneer je dementie hebt, zie je sommige dingen nog helder terwijl andere transparant en ongrijpbaar worden.’ 

Door de opdracht voor het Kunstparticipatieproject kreeg ze voor het eerst de kans op groot formaat te werken. Zo’n omvangrijke opdracht direct na afstuderen is best intimiderend, vindt Ter Haar. ‘De schaal van het werk was helemaal nieuw voor mij. Ook liep ik in de uitvoering tegen veel praktische zaken aan die ik niet had voorzien. Ik ben er trots op dat het is gelukt. Bovendien was het mooi om te ontdekken dat mijn werk ook op groot formaat goed tot zijn recht komt. Dat is zeker iets wat ik in de toekomst verder wil onderzoeken.’

Sinds het Kunstparticipatieproject werkt Ter Haar voor verschillende opdrachtgevers. Ze heeft haar eigen studio binnen het Huis van Betekenis, een creatieve broedplaats en atelierruimte in de binnenstad van Utrecht. Samen met andere illustratoren maakte Ter Haar het boek Verbonden verhalen, met getekende verhalen over de diverse inwoners van de Utrechtse wijk Overvecht. Het boek is uitgegeven door Het Huis van Betekenis en werd door het K.F. Hein Fonds financieel ondersteund. De tekenaars portretteerden uiteenlopende bewoners: ouderen die er soms al zestig jaar wonen, en nieuwe inwoners die als vluchteling zijn gekomen. ‘Door projecten als het Kunstparticipatieproject en Verbonden verhalen ben ik me steeds meer verbonden gaan voelen met Utrecht’, zegt Ter Haar. ‘Bovendien heb ik ontdekt dat ik met mijn manier van verbeelden een maatschappelijke bijdrage kan leveren. Dat is wat ik met mijn illustraties wil bereiken: de wereld een beetje mooier maken.’

Femme ter Haar voerde in 2019 het Kunstparticipatieproject uit. Dit interview is geschreven door Merle Smeets in 2020.