Jeroen van Loon houdt ervan gegevens te verzamelen en het onzichtbare zichtbaar te maken. Data zijn zijn werkmateriaal, met name waar het om de digitale samenleving gaat. In 2014 won hij het K.F. Hein Stipendium, wat zeer welkom was, nieuwe mogelijkheden schiep en zijn werk een impuls gaf. ‘Het was heel fijn om een jaar lang te kunnen werken aan een project, daar financieel de ruimte voor te hebben, met aan het eind het vooruitzicht van een presentatie in het Centraal Museum. Ik heb hierdoor meer zelfvertrouwen gekregen om grotere projecten te maken.’ Aan het eind van de werkperiode toonde hij de installatie An Internet (2015). Een weergave van het netwerk van onderzeekabels als een systeem van glazen buizen. Een rookmachine blies door de buizen en spelde met rooksignalen de namen van de kabels. Onzichtbare elementen werden tastbaar.

Die tegenstelling tussen tijdelijk en permanent, vluchtig en vast, speelt in meerdere werken een rol. Sterker nog in een werk dat hij een paar jaar later maakte: Ephemeral Data (2019), een performance werk voor het SPRING Performing Arts Festival. In een grote tent op de Neude voerde een groep performers in uiterste concentratie een precies ritueel uit. Met een metalen kokertje (een Tibetaanse chakpur) tekenden ze met zand een patroon van lijnen op de vloer. Een patroon dat exact overeenkwam met de digitale infrastructuur van de stad Utrecht. Elke telefoonkabel en antenne werd weergegeven in zand, de grondstof waarvan kabels worden gemaakt. Na tien dagen was de tent gevuld met een tekening van 12 x 9 meter, een dag later was alles weer weg. Om het vluchtige karakter te benadrukken besloot Van Loon dat er niet gefotografeerd mocht worden tijdens de performance en ook zelf legde hij het proces niet vast. Er zijn geen beelden van. Alleen herinneringen.

Vluchtig of permanent

Twaalf jaar is Van Loon intussen werkzaam als kunstenaar. Hoe is zijn werk in de loop der tijd veranderd? Wat wil hij zeggen met zijn werk? ‘In het begin ging mijn werk over privacy en het omgaan met data. Het was vaak ook heel stellig, een statement. Dat vind ik nu niet meer zo nodig. Het is poëtischer geworden denk ik.’ De invloed van data en digitalisering op het leven is nog steeds een thema. Bijvoorbeeld in het langlopende project Life Needs Internet (2010-heden), waarin hij brieven verwerkt van mensen die antwoord geven op de vraag ‘Welke invloed heeft internet op je leven en wat vind je daarvan?’ De stapel brieven blijft groeien. Om de paar jaar maakt hij er een nieuwe videoinstallatie van, waarin de laatste brieven zijn toegevoegd. Zo speelt ook het verstrijken van de tijd een rol het werk.

Een ander werk dat inhaakt op de invloed van internet is New Update Available, Version 2.1 (2022), over een cursus omgaan met de computer voor ouderen. Voor ouderen is een computer iets waar ze niet mee zijn opgegroeid. Dingen die voor jongere generaties vanzelfsprekend zijn, zijn voor hen niet altijd even logisch. Dat levert mooie vragen en gesprekken op in de computercursussen, die ook een sociale functie hebben. Van Loon verwerkt audiofragmenten uit zo’n cursus in een VR-installatie die niet alleen een mooi tijdsbeeld geeft maar ook de vraag oproept wat wij - als ouderen van de toekomst - later zelf zullen snappen van de technologie van de toekomst. Zo overbrugt hij een grote tijdspanne in zijn werk om iets duidelijk te maken of mensen aan het denken te zetten. En dat doet hij vaker.

In Permanent Data (2020) komen de boekdrukkunst en glasvezel samen in een werk, twee revolutionaire ontwikkelingen. Hij liet de tekst van de Gutenberg-bijbel - de eerste gedrukte bijbel - printen op glasvezelkabel. Twaalf kilometer kabel was ervoor nodig. Een imposant werk dat de vorm heeft van een grote haspel met oranje kabel, waarop in zwarte print de tekst te lezen is.

Soms is het even zoeken hoe vorm en inhoud van een werk bij elkaar kunnen komen, of blijkt de technologie om het idee uit te voeren nog niet beschikbaar. En soms is er alleen nog maar een fascinatie, zonder dat duidelijk is of en hoe het een werk kan worden. De vraag hoe lang papier als materiaal nog beschikbaar zal zijn bijvoorbeeld. En zo zijn er nog wat kwesties waar Van Loon op het moment over mijmert. ‘Ik zit een beetje in een stille periode nu. De tegenstelling tussen tijdelijkheid en permanentie is een onderwerp dat ik voldoende heb uitgewerkt denk ik. Ik ben toe aan een nieuw verhaal, maar wat dat wordt is nog niet helemaal duidelijk.’