Tegenover het befaamde Rietveld-Schröderhuis, oorspronkelijk niet gescheiden door de Waterlinieweg, staan twee andere huizenblokken van Gerrit Rietveld. Hij ontwierp ze begin jaren dertig toen hij de vormen en kleuren van De Stijl achter zich had gelaten. Het ene blok bestaat uit vier ruime woningen, het andere uit vijf appartementen. Het K.F. Hein Fonds Monumenten bezit één van de hoekwoningen. Het is het 'jongste' en meest moderne pand van het fonds. De nieuwe gebruiker is een architect die veel extra's in het pand wil gaan organiseren.

Erasmuslaan 5-11 in 1931. Foto: W.F. de Wildt / Het Utrechts Archief

Rietveld raakte rond 1930 geïnteresseerd in functionalisme, prefab-elementen en volkswoningbouw, maar had nog geen opdrachten op dat gebied. Truus Schröder kocht daarom bouwgrond aan naast het Rietveld-Schröderhuis, zodat Rietveld daar kon experimenteren. De woningen werden opgetrokken uit baksteen, maar door de muren wit te pleisteren leken ze moderner. Onder de titel 'Hypermoderne woningbouw in Utrecht' schreef dagblad De Standaard in 1931: 'Het witgepleisterde geheel geeft een zonnige, blijden, blanken indruk.' De woningen kregen drie bouwlagen en een souterrain. Rond een kern van trappenhuis en 'natte ruimtes' hadden de L-vormige woonkamers op de begane grond flexibele vouwwanden. De keukens werden voorzien van slimmigheden als een boodschappenraampje, een vuilnisluikje en een dienluik naar de woonkamer.

'Moderne bouwtrant'

Rietveld en Schröder richtten een moderne modelwoning in op Erasmuslaan 9 (later gereconstrueerd door het Centraal Museum) met stalen buismeubelen en pastelkleurige wanden. De Standaard schreef echter: 'Toch valt niet te ontkennen dat deze bouw zich ook leent voor een minder modern interieur, waarvan wij bij ons bezoek aan dit huizencomplex de aangename ervaring opdeden, en eveneens een frappant geheel verkregen werd, dat zich heel goed aanpast aan dezen modernen bouwtrant.' Een foto van het toenmalige interieur van Erasmuslaan 5 laat zien dat dit klopte.

Interieur Erasmuslaan 5, ca. 1935. Foto: Rietveld Schröderarchief, Centraal Museum

Zeventig jaar later verwierf het K.F. Hein Fonds Monumenten Erasmuslaan 5 om het Centraal Museum te helpen daar het bezoekerscentrum te vestigen voor het inmiddels drukbezochte Rietveld-Schröderhuis. Toen dit enkele jaren geleden om praktische redenen verhuisde naar de Prins Hendriklaan volgde huiswerkinstituut HIP, dat deze zomer echter is vertrokken.

Enthousiaste plannen

De nieuwe huurder wordt Ronald Willemsen van architectenbureau Asnova. Hij heeft een bijzondere relatie met Rietveld en diens woningen aan de Erasmuslaan. Willemsen woont sinds enkele jaren op de eerste verdieping van Erasmuslaan 9, het pand dat deels een museumwoning is. Ook verzamelt hij zelf Rietveldmeubelen. Hij heeft het hoekpand op nummer 5 al jaren op het oog om er zijn architectenbureau te vestigen. 'Het is een droom die uitkomt,' vertelt hij met veel enthousiasme. 'Dit hoort echt bij mij. Ik wil 20% van mijn tijd maatschappelijk bezig zijn en zal het pand daarom zo veel mogelijk openstellen, het gat vullen dat andere instellingen laten vallen'. Hij doelt daarmee bijvoorbeeld op het Centraal Museum dat de modelwoning, wellicht uit tijd- en geldgebrek, maar zelden openstelt.

Ronald Willemsen onder het 'glazen plafond'. Foto: Arjan den Boer

Behalve zijn eigen bureau en collega's wil Willemsen een architectuurbibliotheek en een Rietveld-stijlkamer onderbrengen op Erasmuslaan 5. Ook heeft hij plannen om regelmatig kunstexposities, rondleidingen en huisconcerten te organiseren. De bovenverdieping wil Willemsen bovendien verhuren aan 'artists in residence'. De muren krijgen weer hun oorspronkelijk kleuren en her en der komen Rietveldmeubels te staan. Op de hoek van de begane grond, goed zichtbaar van buitenaf, komt een glazen vergadertafel onder het 'glazen plafond', een soort grote lichtbak die Rietveld ontwierp op speciaal verzoek van de eerste eigenaar in 1932. 'Wellicht naar voorbeeld van collega-architect Sybold van Ravesteyn in diens eigen woonhuis hier vlakbij aan de Prins Hendriklaan,' denkt Willemsen.

Ronald Willemsen bij Erasmuslaan 5. Foto: Arjan den Boer

In september, onder andere op Open Monumentendag, wordt het hele pand een tijdelijke expositieruimte. Onder de titel essentie toont de Stichting Vierplus dan geometrisch-abstract werk van vooral Utrechtse hedendaagse kunstenaars.

Dit artikel werd geschreven door Arjan den Boer en verscheen in augustus 2017 in DUIC in de bijlage De panden van het K.F. Hein Fonds Monumenten.