Februari 2019

Femme ter Haar  studeerde afgelopen juni af als illustrator aan de HKU. In 2019 werkt ze namens het K.F. Hein Fonds aan het Kunstparticipatieproject in het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis in Amersfoort. Tijdens het werken aan het project vertelt ze in blogs haar inzichten. Dit is haar eerste blog.

Tijdens mijn studie vond het maakproces vaak plaats binnen de vier veilige muren van de kunstacademie, of anders in mijn studentenkamertje. Het participatieproject geeft mij de kans om eens een kijkje te nemen in een zorginstelling, een ander soort wereld dan ik gewend ben. In het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis wonen zowel mensen met dementie als mensen die vanwege een lichamelijke aandoening langdurige verpleging en verzorging nodig hebben. Hun huidige thuis bevindt zich in de binnenstad van Amersfoort, in een monumentaal pand dat van buiten haast doet denken aan een sprookjeskasteel.

De afgelopen weken heb ik al mee gekeken met de activiteitenbegeleiding en met de zorg, en gekletst en koffie gedronken met de bewoners van het gasthuis. Al snel bleek mijn interesse vooral uit te gaan naar de bewoners van het kleinschalig wonen. Hier wonen de mensen die te maken hebben gekregen met een vorm van dementie. Door rond te lopen, te observeren, vragen te stellen en te tekenen heb ik langzamerhand kennisgemaakt met bewoners, bezoekers en personeel.

Over mijn werk

Dementie is een thema dat goed past bij mij en mijn werk. Universele thema’s fascineren mij; dingen die horen bij het mens zijn, maar waar we niet altijd de juiste woorden voor weten te vinden. Middels het werk dat ik maak, probeer ik deze thema’s te verbeelden en te begrijpen. Dit was ook het geval bij mijn afstudeerproject ‘Uitzicht’, waarin ik onderzoek deed naar eenzaamheid vanuit een veelheid aan perspectieven. Door opnames van interviews te combineren met mijn eigen beelden maakte ik een subjectief en gevoelsmatig onderwerp als eenzaamheid ervaarbaar.
Ook het hebben van dementie is een eenzaam proces - je waarheid, je begrip van zijn en realiteit, staat op losse schroeven. Steeds meer verlies je je vermogen om te communiceren met de buitenwereld, raak je de woorden kwijt die je eigenlijk zou willen zeggen. En voor deze buitenwereld vormt dit natuurlijk net zo goed een uitdaging; hoe weet je wat iemand wel en niet kan, wat iemand wel of niet begrijpt? Hoe verandert zijn of haar belevingswereld?

Op een van de boekjes die ik tijdens mijn eerste bezoek kreeg aangereikt stond; ‘ik ben niet dement - ik heb dementie’. Het klinkt voor de hand liggend, maar is dit in mijn ervaring niet altijd. Soms moet je echt even zoeken tot je de ‘persoon in de dementerende’ gevonden hebt en is daar een bezoek van een familielid, een bepaald stuk muziek, of een klein beetje extra aandacht voor nodig. Maar het resultaat is de moeite waard: dan vindt er ineens een verandering plaats in iemand die voorheen nog geluidloos in de verte -of in het niets- zat te kijken.

Uitwerking

Ook ik ben op zoek. Op zoek naar wat het betekent om dementie te hebben, op zoek naar een manier om dit proces te visualiseren. Ik wil het begrip ‘zoektocht’ gebruiken als basis voor een beeldverhaal over dementie. Binnen dit beeldverhaal wil ik alledaagse observaties uit het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis combineren met de belevingswereld van iemand met dementie. De tekeningen die ik heb gemaakt tijdens mijn bezoeken aan het gasthuis vormen de inspiratie en het referentiekader voor het uiteindelijke kunstwerk.

Ik kijk uit naar de komende weken en hoop met mijn werk recht te doen aan deze mooie locatie!
Meer werk is de zien op Femme's website.