Mitchel Breed was op de grens van 2018 en 2019 drie maanden te gast in het tuinatelier van het K.F. Hein Fonds en in die periode ontstond bij het fonds ook het plan voor een reisstipendium. Als pilotproject ging Breed in de zomer van 2019 een maand naar Jakarta en Jogjakarta in Indonesië. De lokale kunstscene daar had zijn belangstelling sinds Wok the Rock in 2017 in het gastatelier van Das Spectrum - waar hij toen zijn atelier had - verbleef. Aan het eind van die uitwisseling nodigde Wok hem uit ook bij zijn initiatief in Indonesië langs te komen. ‘Ik was me al erg aan het verdiepen in de kunstscene in Indonesië, in de collectiviteit en lokale inbedding waaruit zij werken. Ik vond die mentaliteit erg interessant en had die ook gezien bij de bijdrage van Ruangrupa aan Sonsbeek in 2016.’ Veel van de informele gesprekken met Quinten Peelen, directeur van het K.F. Hein Fonds, gingen daarover, mede omdat hij net terug kwam van een werkreis naar Indonesië.

Voor Breed was de intentie van de reis om te onderzoeken of hij een langere periode een residency bij Cemeti Art House zou willen doen. ‘Eerst ben ik een week in Jakarta geweest, onder andere ook bij Ruangrupa. Daarna drie weken bij het initiatief van Wok the Rock, die me ook in contact bracht met andere initiatieven. Ik kwam er al snel achter dat het idee om daar iets met lokale inbedding te doen niet klopte, omdat zij dat zelf al doen. Ik zou er wel onderzoek naar kunnen doen, maar dan kom je alleen iets halen en is er eigenlijk geen sprake van een gelijkwaardige uitwisseling.’

Collectief werken

Het meest interessant aan de artistieke praktijk in Indonesië vindt Breed de collectieve werkwijze en hoe ze een ruimte creëren waarin ontmoetingen kunnen plaatsvinden. Ze gaan collectief een creatief proces aan en dat levert dingen op die je kunt laten zien en delen. Die mentaliteit kreeg een plek in zijn eigen kunstpraktijk. Het is eigenlijk het tegenovergestelde van hoe het in het westen gaat: alleen in je atelier iets maken en dat vervolgens tonen in een kunstruimte aan een klein publiek. Het proces en de context blijven daarbij meestal onzichtbaar en de ontmoeting speelt nauwelijks een rol.

Breed reflecteert in zijn werk vaak op de gangbare systemen en culturele kaders en onderzoekt wat er gebeurt als je beelden in een andere context plaatst. In eerste instantie  binnen de kunstwereld, maar de laatste tijd ook daarbuiten. ‘Je kunt er over lezen en er kunst over maken, het tentoonstellen in een galerie, maar de vraag is wie je dan bereikt en wat de betekenis van dat bereik is.’ In het project voor Care Full in 2022 vond hij een omgeving waar zijn werkwijze beter past en meer effect heeft: Enik Recovery College, een ggz initiatief dat werkt met peer-support groepen binnen de mentale gezondheidszorg. Breed: ’Een groot probleem met mentale ontwrichting is dat je daardoor soms in een isolement terecht komt. Zelf heb ik een paar keer meegemaakt dat je vanuit een depressie of omdat je geen werk hebt geïsoleerd raakt van de maatschappij. Dat je geen verbinding meer voelt. Om te kunnen helen heb je een gemeenschap nodig, een community waarin je individuele ervaringen kunt delen en elkaar kunt steunen.’ In zijn projecten zoekt Breed nu naar de juiste balans tussen aandacht voor het individuele en verbinding met het collectieve.

Collages

Voor het project bij Enik ontwikkelde hij voor het eerst een eigen peer support groep met als thema ‘Ship of Fools’. De deelnemers verzamelden uit de kunstgeschiedenis verschillende perspectieven op waanzin, met een link naar hun eigen ervaring. ‘Dit opende een wisselwerking tussen voorbeelden uit de kunst en persoonlijke verhalen; steeds switchend tussen het abstract filosofische en het persoonlijke, tussen metafoor en realiteit. Als je het alleen over persoonlijke trauma’s hebt wordt het gesprek vaak te zwaar, maar door een omweg te nemen via de kunst gaf dat ruimte. Kunst is dan een middel om een gesprek te openen, in plaats van een op zichzelf staand doel.’

Het resultaat van de werkgroep was een zine waarin iedere deelnemer zijn eigen beeldend onderzoek vormgaf. Een collage van tekst en beeld. De collage is sowieso een kern in de praktijk van Breed: zowel in beeld waarin hij verschillende technieken en motieven combineert, als in inhoud en methode waarbij hij steeds andere denkwijzen en samenwerkingen uitprobeert. Zoals ook nu in een peer support groep. ‘Peer support zie ik als een nieuw medium om mee te werken. Waaruit weer zines, collages en tekeningen kunnen voortkomen.’ Maar vooral is het een manier om in verbinding te blijven en vanuit verbinding te werken. Iets waartoe de collectieve energie en mentaliteit uit Indonesië hem op het spoor hebben gezet.

 

Mitchel Breed reisde in 2019 met een reisstipendium van het K.F. Hein Fonds naar Indonesië. Dit interview is geschreven door Marjolein Sponselee in 2023.