De komende tijd blikken we terug op de vele kunstenaars die we door de jaren heen hebben ondersteund. We gaan met ze in gesprek over waar ze nu zijn en wat de steun van het K.F. Hein Fonds hen heeft gebracht. Lees hier het verhaal van Akihiro Boujoh.

 

Akihiro Boujoh groeide op in Japan, studeerde in Londen en woont nu in Utrecht. In 2021 ging hij met de K.F. Hein Grensverlegger (voorheen ons reisstipendium) naar Japan om uit te zoeken of het mogelijk was porselein te vouwen. Hij vond niet alleen het antwoord op die vraag maar ook een nieuwe richting in zijn werk. 

Eigenlijk begon het allemaal met een A4tje. Tijdens een bezoek aan een afvalscheidingsstation viel hem iets op aan de papiercontainer: alle A4tjes waren gevouwen. ‘Karton was in stukken gescheurd, grote posters opgerold en A4tjes worden gevouwen als ze hun diensten hebben bewezen. Dichtgeklapt, de informatie opgeslagen en verborgen.’ Het inspireerde hem tot een serie werken. Hij begon zijn foto’s te vouwen, zodat een deel van het beeld verborgen werd. Maar er lijkt niets essentieels te missen; het is een stuk grasveld dat wegvalt of een deel van de lucht. ‘Dit was in de tijd van covid-lockdown, een periode waarin veel informatie ontbrak of onduidelijk was. Je wist soms niet wat waar was en wat niet.’

Als de foto ophing, zakte de vouw onder invloed van de zwaartekracht langzaam uit. Steeds werd iets meer informatie onthuld. Akihiro: ‘Het grote thema van dit werk is verandering. Ik maak een subtiele verandering in het beeld die na verloop van tijd toch op gaat vallen. Misschien doet het je beseffen dat je niet alles weet en zorgt het dat je anders naar dingen gaat kijken.’

Op de werktafel in zijn atelier liggen een aantal helderwitte A4tjes, sommige met een lichte golf erin alsof het nat geworden is. Het is geen papier maar porselein, zo blijkt. Akihiro groeide op in de buurt van Nagasaki, in een omgeving waar keramiek een belangrijke industrie is van zeer hoog niveau. Tijdens zijn schooltijd was het onderdeel van het lespakket en een groot deel van zijn vrienden in Japan werkt erin. Hij vertelde een van hen over zijn gevouwen foto’s en maakte een grapje of het ook met keramiek zou kunnen. ‘Misschien kan dat wel’ zei de vriend en bood aan het uit te proberen in zijn werkplaats. Akihiro diende het idee in bij het K.F. Hein Fonds en kon op reis.

Porseleinen A4tjes

‘Op de eerste dag probeerde ik het vel klei te vouwen. En dat lukte… En ik dacht dit is wel een heel saai proces, op dag een is het onderzoek al afgerond en heeft eigenlijk niets interessants opgeleverd.’ Hij besloot op bezoek te gaan bij het Ceramic research centre Nagasaki (CRCN). Daar sprak hij met de technici en medewerkers en zag dat er heel veel restvoorraad was. ‘Ze vertelden dat keramiek van daar zo beroemd is, dat internationale bedrijven hun spullen daar laten maken.
Zij willen absoluut perfecte producten, als er zelfs maar een heel klein vlekje is keuren ze het af. Dat kunnen ze niet als B-keus verkopen omdat het van een bepaald merk is. Dus het blijf als restvoorraad of afval.’

De meeste dingen worden afgekeurd vanwege vlekjes of vervorming. Tijdens het bakken kan er een luchtbelletje komen dat een vlek maakt. Of soms krimpt het niet gelijkmatig tijdens het bakken en vervormt het. De vervorming vond Akihiro een interessant gegeven voor zijn project en hij begon dingen uit te proberen. ‘Ik legde bijvoorbeeld iets onder het keramiek zodat de zwaartekracht er een nieuwe vorm aan geeft.’

Een interessant experiment omdat de hele geschiedenis van keramiek juist gaat over alle vervorming uit het product krijgen en het zo perfect mogelijk maken. Hij draaide het om. ‘De technici daar waren geschokt. Dat wat zij altijd probeerden te vermijden bleek iets moois op te leveren.’

Het resultaat is een serie dunne porseleinen A4 vellen. Sommige kunnen rechtop staan en het laat wat licht door als je er een lamp achter plaatst. ‘Ik wil ze ook samenvoegen. Of het daglicht ertussen laten werken. Op elke plek zal het weer anders zijn hoe ik het neer zet.’

Maar het verblijf van twee maanden leverde veel meer op dan de porseleinen A4tjes. Akihiro: ’De reis heeft de kern van mijn praktijk veranderd. Keramiek is niet mijn beroep maar ik kon toch de mensen die er in werken verrassen met mijn project, omdat ik een andere aanpak heb. Dat deed me realiseren dat ik mijn aanpak en materiaal veel breder kon maken. De beperking van het medium is verdwenen.’

De wereld werd groter dan de fotografie alleen. Door deze ervaring kwam de nadruk meer op het idee te liggen, en volgde pas daarna het materiaal. ’Mijn werk gaat altijd over activation, transition en transformation. Die drie zijn de kern van mijn praktijk: hoe kan het materiaal mensen activeren of een ruimte. Door dit project is dat nog sterker geworden.’

Mens en natuur

Inspiratie vindt hij met name in de relatie tussen mens en natuur en daarnaast werkt hij vanuit een sterke maatschappelijke betrokkenheid. Hij hoopt met zijn werk iets te veranderen in de wereld. Mede ook door zijn achtergrond in Nagasaki, waar twee jaar geleden overstromingen waren en in augustus 2024 een tyfoon voor veel schade zorgde. Het water stond kniehoog in de straten. In het evacuatiekamp bleek schoon drinkwater een probleem. En in zijn moestuin in Utrecht bleek het water vervuild met PFAS. Voor Akihiro een reden om zich in een volgend project op de watercrisis te richten. Zou het mogelijk zijn iets te doen met het water dat we allemaal in ons lichaam hebben? Kunnen we zweet en condens omzetten in drinkwater? Die vraag wil hij dan niet alleen concreet onderzoeken, maar ook omzetten in een beeldende installatie.

De porseleinen A4-tjes zijn in februari-maart 2025 te zien op een tentoonstelling in Tokio. Eind 2024 vertrok Akihiro weer naar Japan om een nieuwe serie te maken. Dan onderzoekt hij ook de mogelijkheid om een artist in residence in Nagasaki op te zetten. Omdat onderlinge uitwisseling en contact met andere kunstenaars hem zoveel heeft opgeleverd, gunt hij dat ook anderen.

Meer over Akihiro Boujoh?
Website
Instagram

Akihiro Boujoh reisde in 2021 met de K.F. Hein Grensverlegger (voorheen het reisstipendium) naar Japan. Dit interview is geschreven door Marjolein Sponselee in 2024.