Erfgoedbehoud in historisch Amersfoort
Mei 2023
In Amersfoort houden verschillende organisaties de rijke geschiedenis van deze eeuwenoude stad in leven. In de historische binnenstad vind je onder andere de monumentale Mannenzaal van het St. Pieters en Bloklands Gasthuis en Hofje De Armen de Poth. Het K.F. Hein Fonds heeft beide stichtingen in Amersfoort ondersteund.
In een korte video vertelt Martin van Hoogevest, directeur stichting St. Pieters en Bloklands Gasthuis - Cultureel Erfgoed, meer over de Mannenzaal. Een van de meest oorspronkelijke gebouwen van het gasthuis die al dateert uit 1536. De zaal heeft 22 bewaarde bedsteden. Dat is uniek in Europa. ‘We willen nog veel meer met de Mannenzaal gaan doen', aldus Martin. ‘Maar dan moet de zaal in goede staat zijn. Het K.F. Hein Fonds was bereid bij te dragen, anders hadden we dat nooit kunnen doen.’
‘In de Mannenzaal zijn er regelmatig optredens van stichting Levende Historie', vertelt Martin. ‘Die spelen de situatie na van rond 1900. Dit is vaak interactief, zodat het publiek ook echt betrokken wordt bij het verhaal. Zo krijgen bezoekers een goed beeld van de geschiedenis die zich hier heeft afgespeeld.’
Wonen in erfgoed
Op 650 meter afstand van de Mannenzaal vind je het Hofje De Armen de Poth. De Poth bestaat onder andere uit 48 woningen, de 16e eeuwse Rochuskapel, het hoofdgebouw met de Celzusterenkamer, de bakkerij, de Regentenkamer en de woning van de binnenvader Jaap Bodd. Hij heeft regelmatig contact met de bewoners van het hofje. ‘Alle 48 woningen van ons hofje met een eigen tuintje worden bewoond door oudere mensen uit Amersfoort met een bescheiden inkomen. Elf jaar geleden heb ik gesolliciteerd op deze functie', zegt Jaap. ‘Eerst was het mijn baan, en nu is het meer. Ik ben trots dat ik hier mag werken en mag wonen in dit erfgoed. Dat brengt voldoening in mijn leven.’
Verbondenheid met de stad
Het bestuur van De Poth bestaat uit een college van zeven regenten, waaronder voorzitter van stichting De Armen de Poth Frank Tielens. Het zijn allemaal vrijwilligers met verschillende achtergronden die dit doen naast hun baan. Frank: ‘Ik ben een gelukkige inwoner van Amersfoort en ik ben blij dat ik als bestuurslid van De Poth iets voor de stad terug kan doen. Door mijn vrijwilligerswerk voel ik me meer verbonden met de stad.’
Want De Armen de Poth is niet alleen een plek om te wonen. Verschillende ruimtes worden openbaar ingezet. De Celzusterenkamer wordt verhuurd voor bijvoorbeeld vergaderingen en de Rochuskapel voor huwelijken, uitvaarten, klassieke concerten, als oefenruimte voor het koor en vioolles voor kinderen. ‘Een aantal jaar geleden hebben we besloten om de kapel aan te pakken', vertelt Frank. ‘Die was aan een opknapbeurt toe, aangezien deze voor het laatst was gerenoveerd in 1962. We hebben een fondsenwervingscampagne opgezet en het K.F. Hein Fonds heeft bijgedragen aan de restauratie in 2015.’
Broden bakken in een historische oven
Een jaar later klopte de stichting opnieuw bij het K.F. Hein Fonds aan. Dit keer voor de restauratie van de historische broodoven in de voormalige bakkerij. Tot 1971 werden hier nog broden gebakken en uitgedeeld aan de armen. Kunstenaar-broodbakker Peik Suyling kwam met het idee om de oven te herstellen. Suyling en de regenten hebben inmiddels met verschillende groepen mensen broden gebakken en zingevingsgesprekken gevoerd. Geïnteresseerden kunnen tijdens Open Monumentendag zien hoe er vroeger bij De Poth op ambachtelijke wijze brood werd gebakken. Jaap: 'Het duurt lang voordat de oven warm is. We beginnen een dag van tevoren al met stoken en bakker Boersma - van om de hoek - helpt ons met het bakken van het brood.’ Frank vult aan: ‘Een gift zoals deze maakt het mogelijk dat je erfgoed in stand houdt of herstelt. Zo'n oven vertelt wat over het verleden, mensen kunnen dit nu weer zelf zien en ervaren.’