K.F. Hein Fonds Monumenten bestaat in 2021 25 jaar. En in de omgang met Utrechts erfgoed doen we soms bijzondere ontdekkingen. Zoals bij onze panden aan het Maartenshofje, in de hoek van het Domplein. Als een van de achtergevels bol gaat staan, komt het verre verleden van Utrecht aan het licht. 

‘De panden aan het Maartenshofje zijn voor de helft van het K.F. Hein Fonds, en voor de helft van ons’, vertelt Tim Louisse, adviseur van Stadsherstel Utrecht. ‘We dragen er dus samen zorg voor. Toen we zagen dat een van de achtergevels behoorlijk aan het “uitbuiken” was, betrokken we een constructeur.’ Die had twijfels bij de veiligheid van de bolle gevel. Een deel van de achterliggende steeg moest worden afgegraven voor nader onderzoek, vond hij. ‘Zo gezegd, zo gedaan’, aldus Tim. ‘En al snel stuitten we op een heel oude fundering. Goed nieuws dus – er wás een fundament!’

Vondst op vondst

De oude stenen onder het pand bleken “kloostermoppen” te zijn; grote bakstenen uit de middeleeuwen. ‘Voldoende reden om de afdeling Erfgoed van Utrecht een seintje te geven. Zij namen het graafwerk over en ontdekten verschillende bogen ónder de kelder van het gebouw. Middeleeuwse spaarbogen, die mogelijk onderdeel zijn van het voormalig Paleis Lofen. En dat was nog niet alles. De gevel van ons pand bleek precies op de grens te liggen van het Romeinse Castellum. De spaarbogen zijn waarschijnlijk op de fundering daarvan gebouwd.’

Royale opslag

Voor Tijn Pieren past deze vondst helemaal in het plaatje. De projectleider van DOMunder weet als geen ander wat er onder de grond zit onder het Maartenshofje. ‘Stadsherstel en het K.F. Hein Fonds kregen hier recentelijk toegang tot een oude opslag van een bakkerij en vroegen aan DOMunder om deze toegankelijk en beleefbaar te maken. Waarom? De ruimte oogt misschien eenvoudig, maar niets is minder waar; hij stamt uit 1040 en maakte oorspronkelijk deel uit van Paleis Lofen.’

Dansvloer met geschiedenis

‘Via een doorgebroken wand kregen we toegang tot nóg twee kelders’, vervolgt Tijn. ‘Daarin vonden we kloostermoppen, maar ook een half ingegraven pilaar van rode zandsteen én een boog van tufsteen, wellicht hergebruikt materiaal van de muur van het Romeinse Castellum. Via een doorgang kun je vanuit hier ook naar de kelder van bar restaurant Walden. Een hoge ruimte met twee uit de kluiten gewassen pilaren en fundering van de Romeinse muur, waar velen van ons wel eens een feestje gevierd hebben. Waarschijnlijk zónder te weten dat die pilaren van het keizerlijk Paleis Lofen waren.’

Ontdekken voor iedereen

DOMunder heeft grootse plannen met de geschiedenis die verborgen ligt onder het Maartenshofje. ‘We maken er een prachtige historische attractie van: de Paleis Lofen Experience. De bijzondere ruimte van Walden wordt er onderdeel van – overdag tenminste, daarna kan er weer gegeten en gefeest worden. Binnen een half jaar kan het publiek al op ontdekkingsreis gaan onder het plein. Over ontdekkingen gesproken, er moet hier nóg een ruimte zijn, waarvan we helemaal niet weten waar die voor diende of wat er te vinden is. We kunnen niet wachten om dat te ontdekken.’