‘Sahara!’ klinkt er uit de muur van de Anne Frankschool in de Utrechtse wijk Transwijk. Een leerling trapt driftig op de crosstrainer. Met zijn eigen spierkracht wekt hij zo de energie op om de wereldkaart aan de wand aan de praat te houden. Medeleerlingen moeten nu proberen de Sahara te vinden – met een beetje hulp van het oplichtende lampje. 

De crosstrainer en wereldkaart samen vormen Anne Franks Wereldkaart, een educatieve kunstinstallatie die sinds maart dit jaar op het schoolplein prijkt. De Utrechtse stichting Go APE! – Art Park of Energy is het brein achter de installatie en werkte samen met drie lokale kunstenaars aan het ontwerp. ‘Door onze kunstwerken voel je zelf hoeveel energie het kost om iets te laten bewegen’, vertelt oprichter Pim Rooymans. ‘Het zorgt voor bewustwording, het is leerzaam en ook nog eens gezond.’

Grote droom in kleine stapjes

De droom van Rooymans begon tien jaar geleden, toen Utrecht nog in de race was om Culturele Hoofdstad van Europa te worden. ‘Ter ere daarvan wilden we een kunstzinnig energiepark bouwen, met tientallen installaties die door menselijke spierkracht worden aangedreven.’ Toen Utrecht uit de race viel, besloot Rooymans om zijn droom in het klein door te zetten. ‘We maken nu losse kunstinstallaties. Eerst voor festivals en grote evenementen, nu vaker in opdracht van bijvoorbeeld scholen.’

Energie voor de wereld

Eén van die scholen is dus de Anne Frankschool. De schooldirecteur kwam via een berichtje in de nieuwsbrief van de Stichting openbaar Primair Onderwijs (SPO Utrecht) in contact met Go APE!, en was meteen enthousiast. ‘Samen bedachten we Anne Franks Wereldkaart’, vertelt Rooymans. Dankzij een financiële bijdrage van onder andere het K. F. Hein Fonds konden de plannen doorgaan. ‘Het toestel zet spierkracht om in energie. Door de trapbewegingen van de crosstrainer wordt water omhoog gepompt. Dat drijft weer de elektromotor van de wereldkaart aan. De lampjes op de kaart gaan branden en een stem noemt de namen van bergen, woestijnen, oerwouden en wateren.’

De échte kaart

Het unieke speeltoestel krijgt de kinderen op het schoolplein lekker in beweging. Ook leert het ze op een leuke én verantwoorde manier topografie. ‘We gebruiken geen standaard wereldkaart – die je op de meeste basisscholen ziet – maar de Equal Earth-kaart’, aldus Rooymans. ‘Op een standaard wereldkaart kloppen de verhoudingen tussen de continenten niet helemaal. Groenland past daar bijvoorbeeld maar vier keer in Afrika. Op de Equal Earth-kaart zie je dat Groenland in werkelijkheid dertien keer in Afrika past! Op de Anne Frankschool zitten kinderen van allerlei nationaliteiten. We vonden dat ze met deze wereldkaart een realistischer beeld krijgen van waar hun ouders of opa’s en oma’s vandaan komen.’

Duurzaam doorgeefluik

Nog een pluspunt: de leerlingen maken al op jonge leeftijd kennis met duurzaamheid. ‘Dat gebeurt vooral onbewust, hoor’, vertelt Rooymans. ‘Maar ze leren zo wel dat energie opwekken niet vanzelf gaat. En omdat ze enthousiast met dat toestel bezig zijn, vertellen ze er ook thuis hun ouders over. Zo komt die duurzame boodschap ook weer bij hen terecht.’

Positieve energie 

Rooymans’ droom van een kunstzinnig energiepark heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een route van duurzame kunstinstallaties door de hele provincie Utrecht. De teller staat nu op twee, maar er staan ook nog een paar nieuwe installaties op de planning. Onder andere in Nieuwegein. ‘Zo hoop ik zoveel mogelijk mensen mee te nemen in ons gedachtengoed. En ik ben gemotiveerd, want ik maak me oprecht zorgen om de toekomst van onze wereld. Gelukkig kan ik op deze manier – hoe klein ook – toch iets bijdragen.’