Jeroen van Loon schrijft in deze blog over het winnen van het K.F. Hein Stipendium, het creatieve proces dat hieruit voortvloeit en het werken naar de tentoonstelling.

Mijn naam is Jeroen van Loon, kunstenaar uit Utrecht. Eind 2015 wordt mijn werk getoond in het Centraal Museum Utrecht.

Binaire rook

Ik sloot mijn vorige blog af met de belofte om een anti-internet te maken. Een internet dat tijdelijk kan bestaan en zich zelf weer oplost wanneer nodig. Een internet dat balanceert tussen eeuwigheid en vergankelijkheid. Dit alles om het huidige internet in historisch context te plaatsen, en, na onderzoek weet ik precies hoe ik dit ga verbeelden. Een internet van rook, in glazen internet kabels.

Antony Gormley, Blind Light, 2007

Digitale vergankelijkheid

Het tijdelijke, het vergankelijke, het ongedocumenteerde, de ervaring, de beleving, het evenement; allemaal situaties die meer en meer in de belangstelling staan. Denk aan de geconstrueerde situaties van Tino Sehgal momenteel in het Stedelijk, software zoals SnapChat en Burner, Google’s recht om vergeten te worden of de verborgen tentoonstelling Treasure of Lima: A Buried Exhibition op het eiland Isla del Coco te Costa Rica gecureerd door Nadim Samman. Zowel binnen de kunst als binnen de ‘internet-wereld’ is het efemere alom aanwezig. Het lijkt een voorbode te worden voor een nieuwe manier hoe om te gaan met globale en altijd aanwezige documentatie, surveillance of informatie in het algemeen.

Toch waren dit niet de voorbeelden waar ik naar zocht tijdens mij onderzoek. Ik wilde een link leggen met het historische achter het internet. James Gleick schreef het prachtige boek Informatie over de oorsprong van het onderwerp, een grote hulp. Wat was er voor het internet? Wat was vroeger tijdelijke en vergankelijke informatie? De televisie, telefoon, radio, telegraaf of het eerste traditionele post systeem; allemaal te hedendaags. Het semafoor alfabet, ofwel het vlaggenseinen dat vooral voor de scheepvaart werd gebruikt komt in de buurt: analoog, tijdelijk en boodschappen worden niet gedocumenteerd. Toch kunnen we nog verder terug. Namelijk het kampvuur, een extreem sociaal medium waar verhalen werden geboren, opgeslagen van generatie op generatie, mentaal en zonder documentatie. Maar waar kom je uit als je het kampvuur, of vuur in het algemeen, als communicatie medium analyseert, wat zijn de berichten, de data, en waar zijn deze data uit opgebouwd? Juist, uit rook signalen.

Een internet van rook

Rook signalen zijn een van de allereerste lange afstand communicatie middelen die de mens heeft gebruikt. Een vaak enorm simpel systeem, zien we rook, dan is er iets aan de hand, zien we geen rook dan is er niets aan de hand. Aan/uit, 0/1 ofwel rook signalen waren in principe binaire code. Daarnaast is het een medium dat wij vandaag nog steeds gebruiken, denk aan de witte rook in het Vaticaan. Welk ander medium houdt zo lang stand, naast spraak en schrift?
Rook signalen zijn in al hun eenvoud prachtig, simpel en dynamisch om naar te kijken, maar nog veel belangrijker: ze zijn tijdelijk, plaatselijk en zeer vergankelijk. Dus nu werd de vraag: Hoe een internet te maken van rook?

Ik heb lang getwijfeld hoe rook signalen te verweven met het internet. Maar de oplossing is simpel, wanneer rook signalen de data zijn, dan heeft deze data ook routes nodig om bij zijn ontvanger te komen. Voor het internet zijn dat de kabels op de bodem van de oceanen waarover ik in mijn eerste blogpost schreef. Door deze glasvezel kabels pulseert licht dat onze data opmaakt. In het geval van een internet van rook kunnen deze kabels blijven in de vorm van grote glazen transparante buizen en wordt licht vervangen door rook.

Prototypes in atelier, 2015

Ik ben momenteel bezig met het ontwikkelen van dit glazen buizen systeem, qua ontwerp geïnspireerd op de wereldwijde ligging van internet kabels. Het werk zal zo’n 5,5 bij 2,2 meter worden, bestaand uit meer dan 100 meter aan glazen buizen. De rook signalen die door buizen worden gepuft zijn de binaire code van alle 178 internet kabel namen, zoals: Europe India Gateway Cable, Denmark-Sweden 5 of de South Atlantic Cable System.

Een internet voor de toekomst

Het internet van rook zal met de tijd vol gepuft worden met kabelnamen en dus met rook. Wanneer het systeem is verzadigd zal het ‘overlopen’ met rooksignalen en zo uiteindelijk weer leeg zijn. Zo ontstaat er een internet van rook, waar soms veel data in zit, soms weinig, een internet dat zich zelf leeg maakt wanneer het vol is, een internet waar data altijd tijdelijk wordt opgeslagen en waar elk moment anders is. Een internet dat zich zelf in historische context plaats door rook te verbinden met binaire code en zowel leeg als vol een blik is op ons toekomstige internet.

Ik ben enthousiast!