In september 2020 won Jaya Pelupessy het K.F. Hein Stipendium met zijn onderzoeksvoorstel 'Manufactured Manual'. Een halfjaar later vertelt hij in dit blog over hoe zijn onderzoek nu gaat, in voorbereiding op zijn tentoonstelling in het Centraal Museum in december 2021.

Terwijl ik dit begin te schrijven kan ik nauwelijks geloven dat het alweer bijna een half jaar geleden is sinds ik het K.F. Hein Stipendium volledig overweldigd in ontvangst mocht nemen. Tijd is de afgelopen periode sowieso abstracter geworden. Dagen vloeien over in weken waarin er heel veel om ons heen gebeurt en tegelijkertijd heel weinig. Gelukkig heeft de tijd in mijn studio niet stil gestaan en is er veel gebeurd, maar moet er ook nog veel gebeuren.

Manufactured Manual 

Mijn werk richt zich voornamelijk op het (de)construeren van reproductieprocessen. De nadruk ligt hierbij op de totstandkoming van het werk; het proces en de onvoorziene vondsten die daarbij komen kijken. Het is voor mij van essentieel belang om mijn proces met evenveel aandacht te bestuderen en te integreren in het eindproduct. Ik zie het (creatieve)proces als de erfenis van de kunstenaar: de sporen die zijn achter gebleven die het werk valideren en ontmaskeren. Daarnaast is mijn focus op het proces een focus op de constructie van het werk. Hiermee komen mijn projecten ten dienste te staan van de kritische houding die ik wil bewerkstelligen ten opzichte van beeld. In het onderzoek dat ik dit jaar voor het K.F. Hein Stipendium aan het uitvoeren ben, met als werktitel Manufactured Manual, probeer ik de snelheid uit onze visuele consumptie te halen door terug te grijpen op oude technieken en daar nieuwe hybride vormen aan toe te kennen. Ik probeer middels verschillende reproductieprocessen unieke en tastbare producten te maken, die niet reproduceerbaar zijn, maar wel constant naar hun reproduceerbare staat verwijzen. Zo ben ik dit jaar begonnen met het ontwikkelen van zeefdrukemulsie waar ik kleurpigmenten aan toevoeg.

Kleurenemulsie

Zeefdrukken gaat uit van een lichtgevoelig principe en ik heb het hierdoor dan ook altijd benaderd als een vorm van fotografie. Het zeefdrukraam wordt ingesmeerd met een lichtgevoelige emulsie en vervolgens met uv-licht belicht. Hierin zie ik weinig verschil met het belichten van een foto in de donkere kamer op lichtgevoelig papier. Bij conventioneel zeefdrukken wordt er vaak gebruik gemaakt van verschillende zeefdrukramen die de verschillende drukgangen vertegenwoordigen. Deze drukgangen worden met verschillende kleuren inkt over elkaar heen gedrukt zodat er uiteindelijk bijvoorbeeld een fullcolour beeld kan ontstaan. Door zelf zeefdrukemulsie te ontwikkelen in eigen kleuren kan ik deze manier van het opbouwen van een beeld inzetten voor op het zeefdrukraam zelf. Hiermee maak ik van de “tussenstap” (het zeefdrukraam) het eindproduct.  

Onafhankelijk

Omdat ik in dit project een experimentele techniek aan het ontwikkelen ben waarbij veel middels trail and error onderzocht wordt, vond ik het belangrijk om volledig onafhankelijk te werk te kunnen gaan. Dit betekende dat ik dit onderzoek ben begonnen met het bouwen van een belichtingstafel om de zeefdrukramen mee te belichten en heb ik mijn doka omgebouwd tot uitspuitcabine om de zeefdrukramen in uit te spuiten. Daarnaast heb ik geïnvesteerd in een plotter om mijn negatieven mee af te drukken en heb een flinke reeks aan pigmenten gekocht om toe te voegen aan de zeefdrukemulsie en zo eigen kleuren te kunnen mengen. Nu ik terugkijk op deze eerste stap ben ik heel blij dat ik dit gedaan heb, zeker in de huidige situatie waarbij extern heel weinig mogelijk is. Het is heel fijn om mij terug te kunnen trekken in de studio en alles wat ik nodig heb voor dit onderzoek in huis te hebben.

Fotografie die fotografie probeert uit te leggen

Ik verzamel al jaren fotografiehandleidingen. Boeken waarin uitgelegd wordt hoe je in de doka moet werken of hoe je een camera moet vasthouden. Maar ook afbeeldingen van een interieur bijvoorbeeld, die alleen maar bedoeld zijn om een bepaalde belichting uit te leggen. Fotografie die zichtzelf probeert uit te leggen als het ware. Deze beelden vormen de basis van mijn onderzoek en zijn het startpunt waar vanuit ik mijn collages op de zeefdrukramen aan het opbouwen ben. Zo heb ik de afgelopen tijd, toen dat nog mogelijk was, veel tweedehands winkels bezocht op zoek naar deze boeken. In dit onderzoek maak ik voor het eerst gebruik van found footage in mijn werk. Hiermee merk ik dat mijn werk een transitie doormaakt waarin ik mijn beelden steeds meer begin te construeren in plaats van te registreren.

Eerste resultaten

Omdat ik de eerste resultaten van dit onderzoek zou presenteren op Art Rotterdam vorige maand heb ik de afgelopen maanden hard gewerkt om de methodiek die ik aan het ontwikkelen ben onder de knie te krijgen. Dit resulteerde in de eerste resultaten van mijn onderzoek en een werkproces waar ik steeds meer grip op begin te krijgen. Een deadline kan soms heel fijn werken. Desalniettemin ontwikkel ik doelbewust voor de projecten die ik maak nieuwe technieken die ik niet volledig in de hand heb. Dit zodat het werk mij kan blijven verrassen. Dit zorgt ervoor dat mijn proces een constant vallen en opstaan is en zijn er nog heel veel mogelijkheden die onderzocht moeten worden.

De komende periode

Voor dit project wil ik, naast het ontwikkelen van een nieuwe techniek voor het gebruiken van een zeefdrukraam, ook een 16-mm filminstallatie bouwen. Hier zal ik de komende periode mee van start gaan. Ook zal ik in samenwerking met het Centraal Museum door hun beeldarchief gaan op zoek naar beeld waarin het museum zijn constructies blootgeeft en de totstandkoming van de verschillende tentoonstellingen in beeld gebracht wordt. Ik kijk er naar uit om het museum weer te kunnen bezoeken en de ruimte die een significante rol zal spelen in de tentoonstelling in mij op te nemen. Ik heb erg veel zin om de ruimte en het museum te betrekken in de ontwikkeling van het project.