Hoe gaat het met… Stipendium winnaar Cyanne van den Houten?
Januari 2023
De Utrechtse beeldend kunstenaar en vormgever Cyanne van den Houten (hen/haar) won in september het K.F. Hein Stipendium 2022 met diens onderzoeksvoorstel WLAN PRAXIS. De prijs stelt hen in staat om het onderzoeksvoorstel uit te werken én te exposeren bij Centraal Museum. Samen met Art Forever gingen we in december op bezoek in diens studio om een kijkje te nemen bij het begin van het proces.
Eind november is de tentoonstelling met de uitkomsten van WLAN PRAXIS te zien in het Centraal Museum. Tijdens diens proces houdt Van den Houten voor ons een blog bij. Lees hieronder deel 1:
Intro
Het was een grote eer om het K.F. Hein Stipendium in ontvangst te mogen nemen afgelopen jaar. In drie maanden tijd is er veel veranderd in mijn praktijk, ik spendeer mijn dagen co-creërend met machines in mijn atelier. Het is een kakofonie van eerste experimenten; gegenereerde sculpturen, queer games, stapels algoritmisch samengestelde beelden en ethernet kabels, routers, schermen, computers en sensoren. In deze blog neem ik je mee door de eerste stappen van mijn onderzoek.
WLAN Praxis
De rode draad in mijn werk is de relatie tussen technologie en magie, naast mij is altijd de computer in controle over de uitkomst. Door zelfgemaakte tools die ik gebruik en ontwerp, die ik genereer volgens eigen regels.
Dit jaar trek ik dat verder, door een netwerk van computerende ‘wezens’ te maken die zelf in controle zijn, en waar ik slechts als knooppunt in fungeer. ‘WLAN (wireless local area network) PRAXIS (praktijk)’ is de titel van dit netwerk dat ik in samenwerking met Ymer Marinus en Telemagic aan het ontwikkelen ben. Het is eigenlijk het internet, maar dan lokaal - de technologische ingrediënten zijn identiek en simpel; een router, een set ethernet kabels en computers. Hierdoor kan ik voor het eerst in mijn praktijk meerdere mediakunstwerken aan elkaar koppelen en realtime met elkaar, het internet, en mijzelf in gesprek brengen.
Deze maand was dan ook onze eerste overwinning; het maken van een chatbox, waarop een oneindig aantal wezens kan inloggen en met elkaar kan praten. Het karakter van elk ‘wezen’ en hoe het communiceert, wordt bepaald door een anarchistisch web van aan elkaar geknoopte technologie: artificial intelligence, sensors, generatieve (taal en beeld) algoritmes, gaming software en externe datastromen. Onderling veroorzaken deze wezens in het netwerk onvoorspelbare kettingreacties: ze dromen en hebben affectie. Ze zijn archetypes van de huidige staat van het internet en spelen met de animistische krachten van artificial intelligence (AI). Waar dit levende organisme heen beweegt is op zijn vrije loop, en heb ook ik niet in controle.
Non-binaire uitkomsten
In mijn doorlopende onderzoek naar bruikbare algoritmes binnen het netwerk, heb ik de eerste twee maanden van mijn onderzoek veel beelden en teksten genereerd met algoritmes als Midjourney, Stable Diffusion, Chat GPT en Open AI. Er is radicale innovatie gaande in de kwaliteit en toegankelijkheid. Al deze vrij nieuwe AI’s nemen een ‘prompt’ (ook wel een stuk tekst) als input, en gebruiken dit als magische spreuk om een beeld of andere stijl tekst van te genereren. Hoe meer de tovenaar exact weet te benoemen wat het gewenste einddoel is, hoe coherenter en realistischer de output is.
Het vele uren spenderen op deze servers, waar gebruikers tot in den oneindigheid absurde beelden genereren, zette mij aan om de “Prompt to Poetry Generator” te maken. Eens in de zoveel tijd ontwaakt dit werk om een combinatorisch gedicht en beeld voor te dragen. De tekst van het gedicht is altijd veranderend en wordt gegenereerd uit ‘prompts’ van Midjourney-gebruikers en een getraind algoritme op gedichten uit The Queer Zine Archive. Dit onderzoeksproces was verslavend, door het leren spreken in de taal van ‘effectieve prompts’ en de kracht van visualisatie in een klik. Deze services zijn getraind om in een bepaalde stijlen een beeld te genereren (ook wel style GAN’s genoemd). Hiervoor wordt data van bijvoorbeeld Pinterest en Behance gebruikt, waardoor je ziet dat de service een ‘esthetisch’ beeld wil maken. Dit resulteerde in ‘GAN-fatigue’ bij mij; een grote behoefte om diepere betekenis te vinden in de output.
Waar bij data-analyse technieken en algoritmes veelal voor functionele en kapitalistische doeleinden worden ingezet, is mijn doel niet functioneel. Ik ben geïnteresseerd in de poëtische en non-binaire uitkomsten die gegenereerd kunnen worden. Het moment dat je spiritueel en emotioneel geraakt wordt door de schoon- of lelijkheid van een creatie, en er later achterkomt dat een machine de auteur was.
Komende periode wil ik mij enkel focussen op open source alternatieven, lokaler werken en eigen datasets genereren rondom de verhalen die ik wil vertellen.
Loops
Binnen het maken van een werk experimenteer ik constant met hoe ik creatieve processen kan automatiseren, welke rollen ik mijzelf aanmeet en hoe ik de fantasie en magie van nieuwe technologie invoelbaar kan maken. Bepaalde taken in mijn eerdere functie als beeldmaker zijn niet meer statisch en vanzelfsprekend, dus probeer ik mijn werkproces anders te organiseren. Ik kijk er naar als ‘loops’: in programmeertaal wordt dit ingezet om te itereren over een sequentie.
De communicatie die ‘wezens’ binnen het netwerk hebben beschouw ik als ‘loops’, tijdsgebonden veranderlijke handelingen. Sommige ‘wezens’ voeren een monoloog met hun eigen bevindingen terwijl anderen luisteren, analyseren en terug communiceren. Sommige zitten samen vast.
Een eerste prototype ‘loop’ die ik uitgewerkte afgelopen maand is de “Closed Loop”, een gesloten kettingreactie tussen twee algoritmes. Het start bij een woord uit het netwerk, er wordt een beeld van gemaakt, een woord, een beeld, etc. Deze echo wordt gepresenteerd op twee holografische schermen en speelt met het ‘magisch’ taalgebruik rondom technologie. Zoals bij het lezen van koffiedik begint het beeld als enkele vliegende pixels in de ‘latent space’ en krijgt het door tijd duidelijke vorm en betekenis.
In/out-put
In mijn maakproces raakte ik ontevreden met de queer representatie en uitkomsten die deze voorgetrainde algoritmes genereren. Wat ondergerepresenteerd en gedocumenteerd is, wordt niet meegenomen in de training van deze machine learning modellen en blijft onzichtbaar.
De website https://haveibeentrained.com/ van Spawning.ai is een zoekmachine die door de trainingsdata van algoritme Stable Diffusion gaat. Deze website geeft inzicht in waar zo’n algoritme op getraind is. Zo kwam ik op het idee om een text based adventure game te ontwikkelen: “The Gallery is Closed”. Dit adventure game vertelt het verhaal van de eerst geplaatste foto van een lesbisch koppel op het internet. Deze foto voelt zich eenzaam in een voorgetrainde dataset. Binnen dit retro arcade spel, is mijn tentoonstelling in Centraal Museum gesloten omdat er gebrek is aan queer representatie in de database. Je helpt de protagonist queer data verzamelen en krijgt inzicht in hoe deze netwerken en algoritmes zijn gebouwd, en wat er gebeurt op het moment dat jij je ‘prompt’ (kernwoord) typt. Aan de hand van jouw keuzes verzamel je data door minigames (vol queer literatuur en popcultuur referenties) op te lossen. Hoe meer data je verzamelt, hoe meer dimensies het spel krijgt. En bij genoeg data kan de tentoonstelling geopend worden. Het stuurt dan al deze queer data in het netwerk, wat ook de andere ‘wezens’ aanspoort hierover mee te praten.
Fysicaliteit + volgende stap
Nu ik samen met Ymer en Telemagic heb kunnen ervaren hoe de eerste versie van ons netwerk ‘WLAN PRAXIS’ werkt, hebben we veel nieuwe ideeën.
In de volgende versie gaan wij aan de slag met het verder uitbouwen van complexere ‘webben’ en ‘loops’ van samengestelde technologie. We gaan kijken of we door eigen datasets, inputs en sturing van de output kunnen beïnvloeden waar het netwerk het over heeft. Ook de stap van het tastbaar maken komt eraan. Ik ben een systeem aan het ontwikkelen dat de belichamingen van mijn ‘wezens’ genereert.
Komende tijd ga ik mij focussen op materiaalonderzoek door verschillende machines aan te schaffen (en om te bouwen) om mijn computer gegenereerde werken exact te realiseren in hout, kunststof, 3d print, print en wol. In de volgende blog schrijf ik hier meer over dit proces.
Bedankt voor het lezen!
