Femme ter Haar studeerde in juni 2018 af als illustrator aan de HKU. Het afgelopen jaar werkte ze namens het K.F. Hein Fonds aan het Kunstparticipatieproject in het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis in Amersfoort. Tijdens het werken aan het project vertelt ze in blogs over het proces en haar inzichten.

In mijn vorige blog schreef ik over het bezoeken van het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis en de eerste stappen in het ontwikkelen van een beeldverhaal over dementie. Inmiddels zijn we weer een stuk verder en is het project bijna af. In mijn tweede blog vertel ik over mijn afwegingen en gedachtes tijdens het maakproces.

Het was me al snel duidelijk dat ik het belangrijk vond om iets te maken dat uitnodigt tot langer kijken. Dit past bij mijn ervaring met het werken rondom het thema dementie. Dementie is niet zo makkelijk te bevatten- per individu, situatie en moment kan het een compleet andere ervaring zijn. In die zin heeft het iets ongrijpbaars. Deze ongrijpbaarheid wilde ik meenemen in het werk.
Een vraag die ik mezelf stelde was: hoe verandert de wereld om je heen als je te maken krijgt met dementie? De meest vanzelfsprekende dingen zijn plotseling niet meer zo vanzelfsprekend - ‘de dingen zijn de dingen niet.’* Woorden als vallende bladeren, een stoelleuning als boomstam, vogelvleugels vol herinneringen. Met mijn materiaalgebruik wilde ik gelaagdheid creëren. Mijn beelden maakte ik niet alleen met potlood, maar ook met gescheurde foto’s, schilderstape en snippers; op die manier ontstond er een collage-achtige structuur. 

Vensters

Het werk draagt de titel ‘Vensters’. Een venster staat voor mij symbool voor een overgang van de ene wereld naar de andere; het werpen van een blik naar binnen of naar buiten, afdwalen, wegdromen. Ik wil de kijkers uitnodigen om even te verdwalen in het werk, er tussendoor te lopen, er langer naar te kijken en hen op die manier even te onttrekken aan het hier en nu. De realiteit van dementie is in het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis onvermijdelijk, maar ik wil met dit werk een meer poëtische insteek bieden. Ik heb vooral gefocust op gevoel en sfeer; op de relatie tussen het werk, de ruimte en degenen die er gebruik van maken.

Ook in de uitvoering is het begrip ‘Vensters’ duidelijk terug te zien. Het werk bestaat uit 6 hangende panelen van verschillende groottes, met donkere omlijsting. 6 ‘vensters’ dus, die te bekijken zijn als op zichzelf staande beelden, maar ook te lezen zijn als beeldverhaal. Door veel gebruik te maken van transparantie kon ik de lichte ruimte optimaal benutten. Zo hoop ik ook de functie van de ruimte te veranderen; deze fungeerde voorheen als een soort doorgang en opslagplaats. Nu hoop ik dat het meer een ‘rustruimte’ wordt - dit was een wens die naar voren kwam in de gesprekken met enkele mantelzorgers. In samenwerking met het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis zal er een bankje geplaatst worden, zodat er een mogelijkheid ontstaat om rustig te zitten en na te denken. 

Voor mijzelf is het uitvoeren van dit project een zeer waardevol, maar zeker ook intensief leertraject geweest. Er waren zoveel verhalen te vertellen dat ik soms door de bomen het bos niet meer zag. En ook bij de uitvoering waren er enkele hobbels. Dit maakt me wel extra trots dat het is gelukt om het werk te maken zoals ik het in mijn hoofd had. Het was een omvangrijk proces, maar ik hoop dat het resultaat een waardevolle toevoeging is voor het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis. 

Op 27 juni onthult Femme haar werk Vensters. Na de onthulling zal er nog een publicatie verschijnen, niet alleen ter documentatie van het kunstwerk, maar ook om een plek te kunnen geven aan de vele tekeningen die zij gedurende dit project maakte.  

*Deze uitspraak ‘leende’ Femme van Ineke Westerhout. Zij is mantelzorger voor haar man met dementie en tevens actief in de cliëntenraad van het Sint Pieters en Bloklands Gasthuis. 

Fotografie: Arthur Martin